Τουρκικό αλφάβητο
Η τουρκική γλώσσα γραφόταν με το οθωμανικό τουρκικό αλφάβητο, δηλαδή με το αραβικό αλφάβητο συμπληρωμένο με περσικά γράμματα για να αποδώσουν τους φθόγγους της Τουρκικής, για τους οποίους δεν είχε αντίστοιχα γράμματα η Αραβική, αλλά μετά την ορθογραφική μεταρρύθμιση του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ to 1928, ως ένα σημαντικό βήμα στις πολιτιστικές μεταρρυθμίσεις της περιόδου, η τουρκική γράφεται με το τουρκικό αλφάβητο, μια τροποποιημένη εκδοχή του λατινικού αλφαβήτου. Το έργο της προετοιμασίας του νέου αλφαβήτου και της επιλογής των αναγκαίων τροποποιήσεων για τους φθόγγους ειδικά της τουρκικής γλώσσας ανατέθηκε στην Dil Encümeni ("Γλωσσική Επιτροπή") που περιελάμβανε τους Falih Rıfkı Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ruşen Eşref Ünaydın, Ahmet Cevat Emre, Ragıp Hulûsi Özdem, Fazıl Ahmet Aykaç, Mehmet Emin Erişirgil and İhsan Sungu. Η εισαγωγή του νέου αλφαβήτου υποστηριζόταν από τα Κέντρα Δημόσιας Εκπαίδευσης, που είχαν ανοιχτεί σε όλη τη χώρα, σε συνεργασία με εκδοτικούς οίκους, και με την ενθάρρυνση του ίδιου του Ατατούρκ με τα ταξίδια που έκανε στις επαρχίες διδάσκοντας το νέο αλφάβητο.Το αποτέλεσμα της εισαγωγής από τον Ατατούρκ του προσαρμοσμένου λατινικού αλφαβήτου ήταν μια δραματική αύξηση στο αλφαβητισμό του πληθυσμού από τριτοκοσμικά επίπεδα σε σχεδόν εκατό τοις εκατό. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι, για πρώτη φορά, η τουρκική είχε ένα αλφάβητο που πραγματικά ταίριαζε στους φθόγγους της γλώσσας. Το αραβικό αλφάβητο, που χρησιμοποιούνταν ως τότε, σημειώνει συνήθως μόνο τρεις διαφορετικές αξίες φωνηέντων (τα σύμφωνα waw και yud που από πάνω σημειώνονται αντίστοιχα τα μακρά /u/ και /i/ και το alif για το μακρό μεσαίο /a/ ή οποιοδήποτε αρχικό φωνήεν), αλλά δε σημειώνονται επίσης αρκετά σημαντικά για τα τουρκικά σύμφωνα. Η έλλειψη διάκρισης ανάμεσα σε φωνήεντα στη γραφή δεν είναι προβληματική στην αραβική, (που έτσι και αλλιώς έχει πολύ λίγα φωνήεντα), αλλά δεν είναι ανεκτή στην τουρκική, που διαθέτει οχτώ θεμελιώδη φωνήεντα και μια σειρά από διφθόγγους που βασίζονται σε αυτά.
Το τουρκικό αλφάβητο έχει 29 γράμματα:
a b c ç d e f g ğ h ı i j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z
Προφορά:| Γράμμα | Φθόγγος | Περιγραφή |
|---|---|---|
| c | [dʒ] | προστριβόμενο φατνιακό, όπως αγγλ. dj στο adjust |
| ç | [tʃ] | προστριβόμενο φατνιακό, όπως αγγλ. ch στο church |
| e | [ɛ] | ημιανοικτό πρόσθιο μη στρογγύλο φωνήεν, όπως αγγλ. e στο bed |
| ğ | [ɣ], [j] | yumuşak/μαλακό g: υπερωικό τριβόμενο, στο τέλος της συλλαβής εκτείνει το προηγούμενο φωνήεν (όπως το γερμανικό h μετά από φωνήεν), μπορεί να εξομαλύνει και τη μετάβαση από ένα φωνήεν σε άλλο. Μετά από πρόσθια φωνήεντα (e, i, ö, ü) προφέρεται συχνά σαν ελαφρύ y (ελλ.γι). |
| h | [h] | άηχο γλωττιδικό τριβόμενο, όπως αγγλ. h στο house |
| ı | [ɯ] | κλειστό οπίσθιο μη στρογγύλο φωνήεν, ονομάζεται και μη στρογγύλο u |
| j | [ʒ] | Ηχηρό μεταφατνιακό εξακολουθητικό, όπως γαλλ. j στο journal |
| o | [ɔ] | ημιανοικτό στρογγύλο οπίσθιο φωνήεν, όπως ελλ. ο στο όταν |
| ö | [œ] | ημιανοικτό στρογγύλο πρόσθιο φωνήεν, όπως γερμ. ö ή γαλλ. eu στο jeune |
| ş | [ʃ] | άηχο μεταφατνιακό τριβόμενο, όπως αγγλ. sh στο Sheep |
| y | [j] | ηχηρό ουρανικό προσεγγιστικό, όπως ελλ. γ στο γιαούρτι ή αγγλ. y στο yawn |
Σημαντική είναι η διαφορά μεταξύ i και ı, τα οποία γράφονται κεφαλαία İ και I αντίστοιχα. Το πρώτο αντιστοιχεί στο ελληνικό ι, ενώ το δεύτερο είναι κλειστό οπίσθιο μη στρογγύλο φωνήεν (βλ. πίνακα), ένας φθόγγος που απαντά και σε άλλες χώρες της Βαλκανικής (αλλά όχι στην Ελλάδα) και περιγράφεται καλύτερα με τον όρο μη στρογγύλο u (ένα u χωρίς να στρογγυλεύει ο εκφέρων τα χείλη του).
